Category: Մայրենի

ՀԱՄԵՐԳ

Վըտակը ժայռից ներքև է թըռչում,
Թափ առած ընկնում քարերի գըլխին,
Զարկում ավազին, շաչում է, ճըչում,
Ճըչում անհանգիստ, փըրփուրը բերնին։

Ինչպես ծերունին, ձենով պառաված,
Ձայնակցում է ժիր թոռնիկի երգին,
Այնպես է ծերուկ անտառը կամաց
Արձագանք տալի ջըրի աղմուկին։

Այնինչ բընության զըվարթ համերգի

Ունկընդիրն անխոս ու հավերժական,
Ժայռը մտախոհ՝ իր մըռայլ մըտքի
Ետևից ընկած լըսում է նըրան։

1.Բացատրել այս բառերի իմաստը 

Դերվիշ – մահմեդականների թափառական կրոնավոր, անհասկացող բթամիտ /փոխաբերական/ 

Կարպետ- գործվածք, հիմնականում բրդե, մազե և բամբակե 

Զվարճանալ- ուրախանալ 

Փինաչի-հնարարկատ, վատ անշնորհք վարպետ 

Մունետիկ- հրապարակներում բարձր ձայնով որևէ  նորություն ազդարարող անձնավորություն 

Բիզ- այն գործիք է , որը օգտագործում են ձևարարները և կոշկակարներ վարպետները 

Վզակոթ- վզի ետևի մասը, ծոծրակի ստորին մասը 

Տիկ- անասունների/այծ, ձի և այլն/ամբողջական մորթուց պատրաստված պարկ՝ հեղուկների համար/ջուր, գինի, օղի թան և այլն/ 

2. Բառակազմորեն վերլուծել 

Ջրկիրներ – ջր-կիր-ներ 

Կեսգիշեր- կես-գիշեր 

Անհնազանդներ- ան-հնազանդ-ներ 

Անպակաս-ան-պակաս 

Ամենաչնչին-ամենա-չնչին 

Ապրուստ-ապր-ուստ 

Խոնհարհություն-խոնարհ-ություն 

Տանտիրոջ-տան-տիրոջ 

3.Բնութագրեք Հասանին 

Հովհաննես Թումանյանի <<Քեֆ անողի քեֆ չի պակսիլ>> հեքիաթի հերոս Հասանը բարի էր, ուրախ և հնարամիտ: Ինձ շատ դուր եկավ, թե ինչպես էր նա ամեն անգամ կարողանում հնարամտորեն աշխատանք գտնել և առանց գումար քեֆ անել, դա ցույց է տալիս, որ բոլորովին էլ առիթ պետք չէ ուրախանալու համար, այլ պետք է ուղղակի մարդ ուրախ ծնվի: Նա նաև շատ հնարամիտ էր, երբ թագավորը հրամայեց սպանել մարդու նա հմտորեն կարողացավ այդ ամենի տակից դուրս գալ, հա՛մ այնպես արեց, որ չմտածեն պողպատը վաճառել է տեղը փայտե թուր է դրել, հա՛մ էլ ցույց տվեց, որ ինքը աստվածավախ և սուրբ մարդ է, այդ կերպ գրավեց թագավորի սերն ու հարգանքը:   

4.Բացատրել այս բառերի իմաստը տեքստում 

Դերվիշի շոր մտած- թափառականի շորեր հագած 

Ածել-պարել 

Բարեմաղթել-բարի խոսքեր ասել, մաղթել 

Սիրտը երկյուղ ընկնել-վախենալ 

Չնչին-քիչ, փոքրիկ 

Ապրուստ-ապրելու միջոց 

Խուլ փողոց- նեղլիկ, դատարկ փողոց 

Ճամփա դնել- ճանապարհել 

Ընթրիքի շուրջ բոլորած-ընթրել 

 5.Գոյականի հոլովում 

Ուղղական ով, ինչ տղա, գրիչ, սեղան, քաղաք, գիրք, քար, տուն, մազ 

Սեռական ում, ինչի տղայի, գրչի, սեղանի, քաղաքի, գրքի, քարի, տան, մազի 

Տրական ում, ինչին, տղային, գրչին,սեղանին, քաղաքին, գրքին, քարին, տանը, մազին 

Հայցական-ում, ինչը տղային, գրիչը , սեղանը, քաղաքը, գիրքը, քարը, տունը, մազը 

Բացառական ումից ինչից  տղայից, գրչից,  սեղանից, քաղաքից, գրքից, քարից, տնից, մազից 

Գործիական ումով ինչով տղայով, գրչով, սեղանով, քաղաքով, գրքով, քարով, տնով, մազով 

Ներգոյական ում մեջ, ինչի մեջ կամ ինչում տղայի մեջ, գրչի մեջսեղանի մեջ, քաղաքում, գրքի մեջ, քարի մեջ, տան մեջ, մազի մեջ 

6.Դուրս գրել <<Համերգ>> բանաստեղծությունից 18 գոյական 

Վտակ, քարեր, գլուխ, ավազ, փրփուր, բերան, ծերունի, ձեն, թոռնիկ, երգ, անտառ, ծերուկ, ջուր, բնություն, համերգ, ունկնդիր, ժայռ, միտք 

7.Դուրս գրել <<Համերգ>> բանաստեղծությունից  6 ածանցավոր բառ 

Պառաված, հավերժական, անհանգիստ, բնություն, ծերուկ, անխոս, ծերունի 

8.Դուրս գրել <<Համերգ>> բանաստեղծությունից  2 բարդ  բառ 

Մտախոհ, ունկնդիր 

Տերեւի ծնունդը 

1.Տեքստից  դուրս  գրել 7-րդ նախադասություն  ու համառոտագրել: 

Կաթիլները թափվում էին: 

2.Տեքստում ընդգծել կոչական ունեցող նախադասություն: 

-Մի՛ հուսահատվիր,  որդի՛ս, դու դեռ կտեսնես աշխարհի գեղեցկությունն ու կհմայվես նրանով: 

2.Դուրս  գրել  երկու  բառդ  բառ  դրանց  իմաստն  արտահայտել բառակապակցություն: 

Սրտաձև հագուստ, սառնաշունչ  ձմեռ 

4.Դուրս գրել քամի, շող ցանկանալ, դյութիչ բառերի հոմանիշները: 

Քամի- զեփյուռ 

Շող- ճառագայթ 

Ցանկանալ-ուզենալ 

Դութիչ- գրավիչ, հրապուրիչ, հմայիչ 

1.Հովհաննես Թումանյանի <<Շունը>> պատմվածքից դուրս գրել պարզ ածանցավոր բառեր 

Ուսումնական, սովորաբար, գիտություն,  անտեր, գողանովի, կլիմայական, ողորմություն, սովորություն,  վայրենի, սկզբնական, աղաչավոր, երաժշտական 

2.Հովհաննես Թումանյանի <<Շունը>> պատմվածքից դուրս գրել բարդ բառեր  

Մթնագիշեր, տեղահան, կոնծկոնծալ, անդամահատություն, բարձրաստիճան 

3. Առանձնացրեք գոյականները 

Երգելով, երգ, աշխատանք, հիշողություն, մազերից, հոգիներին, գեղեցիկ, դանդաղ, գեղեցկություն, մեղմորեն, խոսելով, գրիչով, խոսքով, վազելով, վազքով, սեղանում, անտառում, խոսում, գոռում, մեծանում, խոսքում, վերադառնալով, տնտեսուհի, հաճելի: 

Երգ, աշխատանք, հիշողություն, մազերից, հոգիներին, գեղեցիկ, գեղեցկություն, գրիչով, խոսքով, վազքով, սեղանում, անտառում, խոսքում, տնտեսուհի 

4. Գրեք՝ գոյականների թիվը, իրանիշ են թե անձնանիշ  

Մահճակալից – եզ թիվ- իրանիշ 

Տաբատով- եզ թիվ- իրանիշ 

Ոտքերին- հոգ. Թիվ- իրանիշ 

Բերանում-եզ թիվ-իրանիշ 

Սեյնակի- եզ թիվ- իրանիշ 

Պատերի-հոգ թիվ- իրանիշ 

Մորը-եզ թիվ- անձնանիշ 

Քեռակնոջ-եզ. Թիվ- անձնանիշ 

Նամակով-եզ. Թիվ- իրանիշ 

Խոսքերից- հոգ թիվ- իրանիշ  

5. Եզակի գոյականները դարձրեք հոգնակ 

Գիրք- գրքեր 

Սիրտ- սրտեր 

Մարդ- մարդիկ 

Տղամարդ- տղամարդիկ 

Ռուս-ռուսներ 

Մուկ-մկներ 

Տետր-տետրեր 

Ձուկ-ձկներ 

Գլուխ-գլուխներ 

Հույն-հույներ 

<<Երկու սև ամպ>> 

Բանաստեղծությունից դուրս գրել 8 գոյական 

Ամպ, գահ, հանգստություն, հողմ, հոսանք, երկինք, կատաղություն,  

Բանաստեղծությունից դուրս գրել 4 ածանցավոր բառ 

Հալածական, հանգստություն, անդադար, կատաղությամբ 

Առեղծվածային դինոզավրերը առաջադրանքներ

Առաջադրանքներ 

1. Տեքստից դուրս գերք երկու քանակական թվական, դարձրեք բաշխական: 

1923-ական, 10-ական, 40-ական 

2. Դուրս գրեք երկու ածանցավոր բառ, այդ ածանցներով նոր բառեր կազմեք: 

Մարդկություն– մարդ-արմատ-ություն– ածանց 

Աշխարհագրություն, ուրախություն, մայրություն, գիտություն, նկարչություն 

Ցամաքային-ցամաք-ային 

Խորհրդային, մարդկային, համշխարհային, բալային, ջրային 

3. Տեքստի վերջին նախադասությունը դարձրեք հարցական: 

Ահռելի չափերով այս կենդանիները միշտ հետաքրքրե՞լ են մարդկությանը:  

4. Տեքստի վերջին նախադասությունը գրեք ապառնի ժամանակով: 

Ահռելի չափերով այս կենդանիները միշտ կհետաքրքրեն մարդկությանը:  

«Երկու սև ամպ» Հովհ. Թումանյան

Կարդում է՝ Գայանե Հովհաննիսյանը, Հարավային դպրոց, 4-րդ դասարան

Առաջադրանք 2, փետրվար 3-7

Դուրս գրեք հոգնակի թվով օգտագործված գոյականները և առանձնացրեք հոգակիի վերջավորությունը:
Սեղան, կախիչ, մարդիկ, հանելուկներ, մատներ, կապիկներ, ժամացույցներ, դաս, կաշիներ, լարեր, պատուհաններ, նախագահներ, տնակներ, հոգիներ:
Մարդիկ – մարդ-իկ
Հանելուկներ – հանելուկ – ներ
Մատներ- մատ-ներ
Կապիկներ-կապիկ-ներ
Ժամացույցներ -ժամացույց-ներ
Կաշիներ- կաշի-ներ
Լարեր-լար-եր
Պատուհաններ-պատուհան-ներ
Նախագահներ-նախագահ-ներ
Տնակներ-տնակ-ներ
Հոգիներ-հոգի-ներ
Բառերը դարձրեք հոգնակի և խմբավորեք
Դաս, գրիչ, լուր, քար, հիշողություն, տետր, վագր, տղա, արկղ, ցուցատախտակ, կողմնացույց, հուշ, մազ, լեզու, կակաչ, փայտ, սունկ, աչք:
ԵՐ-ով ավարտվողներ ՆԵՐ-ով ավարտվողներ
դասեր գրիչներ
լուրեր հիշողություններ
քարեր տղաներ
տետրեր ցուցքտքխտքկներ
վագրեր լեզուներ
արկղեր կակաչներ
կողմնքցույցեր
հուշեր
մազեր
փայտեր
սնկեր
աչքեր

1. Առանձնացրեք գոյականները
   Աշխատելով, աշխատանք, հիշողություն, մազեր, հոգիներ, գեղեցիկ, դանդաղ, գեղեցկություն, մեղմորեն, խոսելով, գրիչ, խոսք, վազելով, վազք, սեղան, անտառ, խոսում, գոռում, մեծանում, խոսք, վերադառնալով, տնտեսուհի, հաճելի:

Աշխատանք, հիշողություն, մազեր, հոգիներ, գեղեցկություն, գրիչ, խոսք, սեղան, տնտեսուհի

2. Եզակի գոյականները դարձրեք հոգնակ
   Գիրք- գրքեր
   Սիրտ-սրտեր
   Գազան-գազաններ
   Մեխ-մեխեր
   Կարիճ- կարիճներ
   Շուն-շներ
   Մեքենա-մեքենաներ
   Նստարան- նստարաններ
   Տուն-տներ
   Սեղան-սեղաններ
   Հայ-հայեր

1. Դեղինով նշված բառերը դուրս բերել տեքստից և գրել դրանց բացատրությունը 

Բուրմունք-բույր,հոտ,անուշահոտություն,ախորժահոտություն,քաղցրաբուրություն. 

Զգեստ- հագուստ, շոր, հանդերձ, հանդերձանք, լաթ 

Սոսափյուն-խշխշոց, շնկշնկոց, շրշյուն, խշրտոց, խշշոց 

Պարծենալ-հպարտանալ, մեծաբանել, ճամարտակել, սնապարծել, ինքնագովել 

Դալար-մատաղ, մատղաշ, թարմ, նորածիլ, նորաբույս,  

Շքեղ-պերճ, փառահեղ, հոյակապ, ակնապարար, ակնահաճո 

2. Կանաչով նշված բառերը դուրս գրել տեքստից և գրել դրանց առաջին արմատները` չհնչյունափոխված տարբերակով: 

Փշատերև-փուշ 

Ընկերություն-ընկեր 

Տերևակալում-տերև 

Ծաղկաթերթերով-ծաղիկ 

Մերկացան-մերկ 

Սնկեր-սունկ 

3. Մոխնագույնով նշված են այն տեղերը, ուր տառ է բաց թողած, դրանք լրացնել, բայց գույնը չփոխել: 

Հագնել, երբ, առաջին, զարդարել, խնդրել, ամանորյա  

4. Տեքստի մեջ վադագույնով ընդգծել այն հատվածը, որից իմացանք, թե ինչու Ձմեռ Պապը փշատերևին «Տոնածառ» անվանեց: 

Որորհետև  փշատերևը իր զարդերով  զարդարեց  մյուս ծառերին: 

5.Բնութագրել փշատերևին 3 հատկանիշով 

Փշատերևը  ունի մեծ սիրտ, նա  բարի է և փոքրիկ 

6.Ինչով էին աշնանը պարծենում անտառի ծառերը 

Աշնանը ծառերը պարծենում էին իրենց գույնզգույն տերևներով: 

7. Ինչու՞ եղևնին իր խաղալիքները կախեց մյուս ծառերի վրա 

Որորվհետև  նա  նկատեց, որ  մյուս ծառերը տխուր են: 

8.Ընդամենը մեկ բառով ասել 

Ա. Ինչպիսին էր այս պատմվածքը   խառնաշփոթ 

Բ. Ինչ գույնի էր կապույտ 

Գ. Ինչ զգացիր  ուրախություն