Category: Բնագիտություն

Ծաղիկը շատ բույսերի ամենավառ և տեսանելի մասն է: Ծաղիկները կարող են լինել մանր կամ խոշոր, վառ գունավորված կամ կանաչ, հոտավետ կամ անհոտ, մենահատ կամ հավաքված ծաղկաբույլերում:
Ծաղիկների հիմնական գործառույթը օրգանիզմի բազմացման համար պտուղներ և սերմեր առաջացնելն է:
Ծաղիկը ցողունին միանում է ծաղկակոթի միջոցով: Ծաղկակոթի վերին լայնացած մասի վրա տեղակայված են բաժակաթերթիկները, պսակաթերթիկները, վարսանդը, առէջները:
Վարսանդը բույսի իգական սեռական օրգանն է, առէջը՝ արական սեռական օրգանը: Այն ծաղիկները, որոնք ունեն և՛ վարսանդ, և՛ առէջներ, կոչվում են երկսեռ ծաղիկներ:
Պտուղների ամենակարևոր գործառույթը սերմերի պահպանումն ու տարածումն է: Պտուղները լինում են հյութալի և չոր:


Հարցեր՝
1. Ինչի՞ց է առաջանում սերմը:

Սերմը առաջանում է պտուղներից։ Լինում միասերմ կորիզապտուղներ, բազմասերմ հատապտուղներ:

2. Ի՞նչ մասերից է կազմված սերմը:

Սերմը բաղկացած է սերմամաշկից, սաղմից, և պաշարային սննդանյութերից։

3. Ինչի՞ց է առաջանում պտուղը:

Առաջանում է վարսանդի փոշոտումից առէջների միջոցով։

• Ինչու՞ են վարսանդը և առէջները համարվում բույսի գլխավոր մասեր:

Որովհետև դրանք են ապահովում բույսի բազմացումը։

Յուրաքանչյուր կենդանի օրգանիզմ կազմված է բջիջներից: Բազմաբջիջ օրգանիզմների կառուցվածքային փոքրագույն մասնիկը բջիջն է: Բջիջներից առաջացնում են հյուսվածքներ, հյուսվածքներից օրգաններ, օրգաններից՝ օրգանների համակարգեր:
Կենդանի օրգանիզմում յուրաքանչյուր օրգան և օրգանների համակարգ կատարում է որոշակի գործառույթ: Դրանց փոխկապակցված աշխատանքն ապահովում է օրգանիզմի՝ որպես միասնական համակարգի կենսագործունեություն:

Օրգաններից որևէ մեկի աշխատանքի խանգարումն անմիջապես ազդում է մյուս օրգանների և ամբողջ օրգանիզմի աշխատանքի վրա:
Կենդանիների մարսողական համակարգն ապահովում է օրգանիզմը սննդարար նյութերով: Մարսողության կամ սննդանյութերի ներծծման ցանկացած խանգարում անդրադառնում է բոլոր օրգանների աշխատանքի վրա: Չստանալով բավարար քանակությամբ սննդարար նյութեր՝ օրգանիզմի աճը դանդաղում է, խանգարվում է բջիջների վերականգնումը, նվազում է ակտիվությունը:
Բույսերի կյանքը սկսվում է սերմի ծլումից: Տերևներում սննդարար նյութեր չեն կարող առաջանալ առանց ջրի և նրա մեջ լուծված հանքային աղերի: Դրանք արմատներով ներծծվում են հողից և ցողունով հասնում տերևներին: Արմատի կամ ցողունի ցանկացած վնասվածք խանգարում է այդ գործընթացին, և տերևները ջուր և հանքային նյութեր չեն ստանում: Միևնույն ժամանակ առանց տերևներում սինթեզված սննդարար նյութերի անհնար է արմատների և ցողունների աճը: Այն չի կարող ծաղկել, ձևավորել պտուղներ և սերմեր:
Կենդանի օրգանիզմների աճն ու զարգացումը, շնչառությունը, սնուցումը, բազմացումը կախված են շրջակա միջավայրի պայմաններից: Բոլոր կենդանի օրգանիզմները արձագանքում են շրջակա միջավայրի փոփոխություններին, և դրանից է կախված նրանց կենսագործունեությունը:
Գրականության հղումը
Հարցեր

1. Ինչո՞վ է պայմանավորված օրգանիզմի ամբողջականությունը։
Օրգանիզմի ամբողջականությունը պայմանավորված է նրանով, եթե օրգանիզմում կան բոլոր օրգանները ու նրանք ամպայման աշխատում են:

2. Ի՞նչ տեղի կունենա, եթե կենդանին չստանա բավարար քանակությամբ սննդանյութ։
Օրգանիզմի աճը դանդաղանում է, խանգարվում է բջիջների վերականգնումը և աճը, նվազում է ակտիվությունը:

Լույսի աղբյուրները տեսանելի են նրանց արձակած լույսի շնորհիվ: Լույսը լավ են արդրադարձնում հայելային ողորկ մակերևույթները

Հարցեր

1. Ի՞նչ օրենքով է կատարվում լույսի արդրադարձումը:
   Լույսի անդրադարձումը. լույսի ճառագայթը ուղղագիծ է տարածվում միայն համասեռ միջավայրում։ Այն, հասնելով երկու տարբեր միջավայրերի բաժանման սահմանին, փոխում է իր տարածման ուղղությունը՝ ամբողջությամբ կամ մասամբ մնալով նույն միջավայրում։
2. Առարկայի ինչպիսի՞ պատկեր է առաջանում հարթ հայելում:
   Ընկնող ճառագայթը և անդրադարձած ճառագայթը հայելու մակերևույթին տարված ուղղահայացի հետ կազմում են հավասար անկյուններ։ Ընկնող ճառագայթի և հայելու մակերևույթին տարված ուղղահայացի կազմած անկյունը կոչվում է անկման անկյուն:

Լուսային երևույթները լայնորեն տարածված են բնության մեջ: Լույսի շնորհիվ ենք ընկալում մարմինների գույնը, չափերը և ձևը: Ինքնուրույն լույս արձակող մարմիններն անվանում են լույսի աղբյուրներ: Լույսի բնական աղբյուր են աստղերը, կայծակը, Արեգակը, միջատներ և որոշ բակտերիաներ:

Լույսի աղբյուրները լույսն արձակում են բոլոր ուղղություններով:
Բազմաթիվ դիտումների և փորձերի միջոցով հաստատվել է, որ թափանցիկ միջավայրում լույսը տարածվում է ուղղագիծ:

Հարցեր և առաջադրանքներ

1.Որո՞նք են լույսի բնական և արհեստական աղբյուրները:
Բնական՝ Արեգակը, աստղերը, կայծակը, և որոշ կենդանիներ։
Արհեստական՝ մոմը, էլեկտրական լամպը, նեոնային լամպը և այլն։

2. Ի՞նչ երևույթներ են հաստատում համասեռ միջավայրում լույսի ուղղագիծ տարածումը:

Լույսի ուղղագիծ տարածմամբ են բացատրվում ստվերների առաջացումը, պատկերների առաջացումը
մթնախցիկում, Արեգակի, Լուսնի խավարումները և այլ երևույթներ։

3. Ինչու՞ ենք Արեգակը և աստղերը համարում լույսի բնական, իսկ մոմը և էլեկտրական լամպը՝ արհեստական աղբյուրներ:

Արեգակը և աստղերը բնական են համարվում որովհետև նրանք բնության մասնիկներ են։
Մոմը և էլեկտրական լամպը արհեստական են համարվում որովհետև ստեղծվել է մարդու կողմից։

4. Ի՞նչ կկատարվեր, եթե լույսի ճառագայթները շրջանցեին իրենց ճանապարհին եղած անթափանց արգելքները:

Միշտ լույս կլինի և ստվերներ չեն լինի։
Մարդիկ իրենց տարածքի զգացողությունը կկորցնեն։

AA88:
Լույսի աղբյուրները տեսանելի են նրանց արձակած լույսի շնորհիվ: Լույսը լավ են արդրադարձնում հայելային ողորկ մակերևույթները

Հարցեր

1. Ի՞նչ օրենքով է կատարվում լույսի արդրադարձումը:
   Լույսի անդրադարձումը. լույսի ճառագայթը ուղղագիծ է,որը տարածվում միայն համասեռ միջավայրում։ Այն, հասնելով երկու տարբեր միջավայրերի բաժանման սահմանին, փոխում է իր տարածման ուղղությունը՝ ամբողջությամբ կամ մասամբ մնալով նույն միջավայրում։
2. Առարկայի ինչպիսի՞ պատկեր է առաջանում հարթ հայելում:
   Ընկնող ճառագայթը և անդրադարձած ճառագայթը հայելու մակերևույթին տարված ուղղահայացի հետ կազմում են հավասար անկյուններ։ Ընկնող ճառագայթի և հայելու մակերևույթին տարված ուղղահայացի կազմած անկյունը կոչվում է անկման անկյուն:

Լուսային երևույթները լայնորեն տարածված են բնության մեջ: Լույսի շնորհիվ ենք ընկալում մարմինների գույնը, չափերը և ձևը: Ինքնուրույն լույս արձակող մարմիններն անվանում են լույսի աղբյուրներ: Լույսի բնական աղբյուր են աստղերը, կայծակը, Արեգակը, միջատներ և որոշ բակտերիաներ:

Լույսի աղբյուրները լույսն արձակում են բոլոր ուղղություններով:
Բազմաթիվ դիտումների և փորձերի միջոցով հաստատվել է, որ թափանցիկ միջավայրում լույսը տարածվում է ուղղագիծ:

Հարցեր և առաջադրանքներ

1.Որո՞նք են լույսի բնական և արհեստական աղբյուրները:
Բնական՝ Արեգակը, աստղերը, կայծակը, և որոշ կենդանիներ։
Արհեստական՝ մոմը, էլեկտրական լամպը, նեոնային լամպը և այլն։

2. Ի՞նչ երևույթներ են հաստատում համասեռ միջավայրում լույսի ուղղագիծ տարածումը:

Լույսի ուղղագիծ տարածմամբ են բացատրվում ստվերների առաջացումը, պատկերների առաջացումը
մթնախցիկում, Արեգակի, Լուսնի խավարումները և այլ երևույթներ։

3. Ինչու՞ ենք Արեգակը և աստղերը համարում լույսի բնական, իսկ մոմը և էլեկտրական լամպը՝ արհեստական աղբյուրներ:

Արեգակը և աստղերը բնական են համարվում որովհետև նրանք բնության մասնիկներ են։
Մոմը և էլեկտրական լամպը արհեստական են համարվում որովհետև ստեղծվել է մարդու կողմից։

4. Ի՞նչ կկատարվեր, եթե լույսի ճառագայթները շրջանցեին իրենց ճանապարհին եղած անթափանց արգելքները:

Միշտ լույս կլինի և ստվերներ չեն լինի։
Մարդիկ իրենց տարածքի զգացողությունը կկորցնեն։

Միաբջիջ օրգանիզմները կազմված են ընդամենը մեկ բջջից, որտեղ տեղի են ունենում կենսական բոլոր գործընթացները:
Բազմաբջիջ օրգանիզմի յուրաքանչյուր բջիջ մասնագիտացված է և կատարում է որոշակի գործառույթ:
Միևնույն ծագում ունեցող, կառուցվածքով և գործառույթներով նման և միջբջջային նյութով միացած բջիջների խումբը կոչվում է հյուսվածք:
Բարձրակարգ բույսերում տարբերում են գոյացնող, հիմնական, ծածկող, փոխադրող և մեխանիկական հյուսվածքներ:
Գոյացնող հյուսվածքի բջիջները բույսի ամբողջ կյանքի ընթացքում բաժանվում են: Դրա շնորհիվ բույսն աճում է և՛ երկարությամբ, և՛ հաստությամբ:
Ծածկող հյուսվածքը պատում է բույսի բոլոր օրգանները՝ պաշտպանելով նրան անբարենպաստ պայմանների ազդեցությունից՝ չորացումից, գերտաքացումից և մեխանիկական վնասվածքներից:
Լրացուցիչ նյութեր՝

Հարցեր
1. Ի՞նչ է հյուսվածքը:

Միևնույն ծագում ունեցող կառուցվածքով գործառույթներով նման և միջբջջային նյութով միացած բջիջների խումբը կոչվում է հյուսվածք:

2. Ի՞նչ հյուսվածքներ ունեն բույսերը:

Բարձրակարգ բույսերում տարբերում են գոյացնող, հիմնական, ծածկող փոխադրող և մեխանիկական հյուսվածքներ:  Սրանցից յուրաքանչյուրը օգնում է բույսին աճելու, պաշտպանվելու և վնասվածքներից զերծ մնալու համար:

1. Ի՞նչ է փոխազդեցությունը, կարողանալ օրինակներ բերել։
Մարմնի դիրքի փոփոխությունը տարածության մեջ ժամանակի ընթացքում կոչվում է փոխազդեցություն։ Շարժումը հիմնականում նկարագրվում է տեղափոխության վեկտորի, ճանապարհի, արագության, արագացման և ժամանակի միջոցով։
Օր’ բիլիարդը հենց փոխազդեցության լավ օրինակ է։
Լեռան կատարից ձնագունդը գլորվելով ցած հարվածում է անշարժ ձնագնդի եւ այդ անշարժ ձնագունդը սկսում է թափով ցած ընկնել։
2. Ի՞նչ է ուժը, ինչ տառով են այն նշանակում:

Ուժը նշանակում են F տառով։

3. Ե՞րբ են մարմինները փոխում իրենց շարժման արագությունը:
Մարմնի արագությունը փոխվում է այն ժամանակ, երբ նրա վրա ազդում են այլ մարմիններ։

2.Առաձգականության ուժ

1.  Մեխանիկական շարժում , արագություն

Հարցեր՝
1. Ի՞նչ է մեխանիկական շարժումը:
Տեղափոխելով մի տեղից մյուսը՝ մարմինները փոխում են իրենց դիրքը շրջապատի մարմինների նկատմամբ: Այդպիսի տեղափոխությունն անվանուն եմ մեխանիկական շարժում:

2. Բերել բնության մեջ հանդիպող մեխանիկական հավասարաչափ և անհավասարաչափ շարժման օրինակներ։
Անձրեւի տեղալը, ամպերի շարժվելը, ինքնաթիռի վայրէջք կատարելը, շարժասանդուղքի վերեւ բարձրանալն եւ ներքեւ իջնելը։
3. Ի՞նչ է ցույց տալիս արագությունը, որ բանաձևով է այն հաշվարկվում:
Արագությունը ցույց է տալիս մարմինները  արագ կամ դանդաղ է շարժումը։
Այն հաշվարկվում է v = s/t բանաձևով։

4. Ո՞րն է արագության չափման միավորը:
Արագության չափման միավորներից են՝ մ/վ-ը, կմ/ժ-ն, և այլն։

1. Որո՞նք են ֆիզիկական երևույթները: Ներկայացրե՛ք օրինակներ:
Թուղթ պատռելը, ապակու կոտրվելը,  արևի մայր մտնելը
2. Որո՞նք են քիմիական երևույթները: Ներկայացրե՛ք օրինակներ:
Մսի նեխելը, կաթի թթվելը, հացի բորբոսնելը

3. Հետևյալ երևույթներից որո՞նք են ֆիզիկական, որո՞նք՝ քիմիական.

ա) բենզինի այրվելը-քիմիական
բ) եղյամի առաջացումը- ֆիզիկական
գ) կաթի թթվելը-քիմիական
դ) ջրի եռալը-ֆիզիկական
ե) հայելու  կոտրվելը-ֆիզիկական

4. Ո՞րն է ֆիզիկական երևույթ.
ա) փայտի այրումը- քիմիական
բ) բենզինի թորումը բնական նավթից- ֆիզիկական
գ) պողպատի ժանգոտելը խոնավ օդում- քիմիական

5. Ո՞րն է քիմիական երևույթ.

ա) շոգիացման հետևանքով աղի բյուրեղների անջատվելը լուծույթից-քիմիական

բ) բենզինի թորումը բնական նավթից-ֆիզիկական

գ) պողպատի ժանգոտելը խոնավ օդում- քիմիաական

Նախագիծ՝ Ֆիզիկական և քիմիական երևույթները մեր շրջապատում

Հարցերին պատասխանել.

1. Ո՞ր  երևույթն են անվանում քիմիական ռեակցիա:
Այն երևույթները, որոնց ընթացքում նյութերը փոխարկվում են մեկը մյուսի, այսինքն՝ այլ բաղադրությամբ և հատկություններով նոր նյութեր են առաջանում, կոչվում են քիմիական երևույթներ:

2.Թվարկե՛ք  քիմիական  ռեակցիաների համար անհրաժեշտ  մի քանի պայմաններ:
• Փոխազդող նյութերի հպում։ Այդ նպատակով պինդ նյութերը կարելի է մանրացնել:
. Փոխազդող նյութերի ջերմաստիճանի փոփոխություն: Որոշ դեպքերում փոխազդող խառնուրդն անհրաժեշտ է անընդհատ տաքացնել: Իսկ այլ դեպքերում՝ ջերմությունն անհրաժեշտ է միայն ռեակցիան սկսելու համար:
. Լույսի ազդեցություն: Արեգակի լույսի ազդեցությամբ կանաչում են տերևները, գունաթափվում են շորերը, ներկանյութերը:
. Էլեկտրական հոսանքի առկայություն:Ջրի քայքայումը տեղի է ունենում միայն էլեկտրական հոսանք անցնելիս:
• Ճնշումը: Գազային նյութերում քիմիական ռեակցիաների համար ճնշումը կարևոր պայման է:

3. Թվարկե՛ք քիմիական ռեակցիաների բնորոշ մի քանի հատկանիշ:
Գույնի փոփոխությունը, համի փոփոխությունը, հոտի հայտնվել կամ անհետանալը, գազի անջատումը կամ կլանումը, լույսի անջատումը, նստվածքի առաջացումը կամ անհետացումը։

•Միացման և քայքայման ռեակցիաներ

1. Ո՞ր քիմիական ռեակցիաներն են անվանվում քայքայման:
Քայքայման են կոչվում այն ռեակցիաները, որոնց ժամանակ 1 բարդ նյութը քայքայվում է և առաջանում է երկու կամ մի քանի պարզ նյութեր

2. Ո՞ր քիմիական ռեակցիաներն են անվանվում միացման:
Քիմիական երևույթները լինում են 4 տեսակի` միացման քայքայման տեղակալման փոխանակման Միացման են կոչվում այն ռեակցիաները, որոնց ժամանակ 2 պարզ կամ բարդ նյութեր միանալով առաջացնում են 1 բարդ նյութ։

3. էլեկտրական հոսանքի ազդեցությամբ ջուրը տրոհվում է ջրածնի և  թթվածնի: Ի՞նչ քիմիական ռեակցիա է տեղի ունենում
Տեղի է ունենում քիմիական քայքայման ռեակցիա։

Օքսիդներ, երկտարր միացություններ են, որոնք բաղկացած են որևէ տարրի և թթվածնի ատոմներից: Օքսիդներում թթվածինը դրսևորում է -2 օքսիդացման աստիճան։ Թթվածինը իր էլեկտրաբացասականությամբ երկրորդն է՝ ֆտորից հետո։ Այդ պատճառով գրեթե բոլոր տարրերը առաջացնում են օքսիդներ։

Թթվածնի և այլ նյութերի միջև տեղի ունեցող քիմիական ռեակցիաները օքսիդացման ռեակցիաներ են: Դրանց հետևանքով առաջացած նյութերն անվանում են օքսիդներ:
Մետաղների օքսիդները սովորական պայմաններում պինդ նյութեր են, իսկ ոչմետաղների օքսիդները սովորական պայմաններում կարող են լինել պինդ (ֆոսֆորի օքսիդ), հեղուկ (ջուր) և գազային (ածխաթթու գազ) վիճակներում:

Օքսիդները ստացվում են ոչ միայն պարզ, այլ նաև որոշ բարդ նյութեր թթվածնով օքսիդացնելիս: Օրինակ՝ մոմը բարդ նյութ է, որն այրելիս ստացվում է երկու տեսակի օքսիդ՝ ջուր և ածխածնի օքսիդ:
Մեր շրջապատում առկա են բազմաթիվ օքսիդներ՝ ջրածնի օքսիդ՝ ջուր, ածխածնի օքսիդ՝ ածխաթթու գազ, սիլիցիումի օքսիդ՝ ավազ և այլն:
Օքսիդները լայն կիրառություն ունեն մարդու կենցաղում: Օրինակ՝ չհանգած կիրը և ավազը օգտագործվում են շինարարության մեջ:
Ածխաթթու գազը լայն կիրառություն ունի հանքային ջրերի գազավորման և հրուշակեղենի արտադրության մեջ:
Կան օքսիդներ, որոնք թունավոր են, օրինակ՝ ազոտի օքսիդը, ծծմբի օքսիդը, շմոլ գազը:

Հարցեր

1. Ո՞ր նյութերն են կոչվում օքսիդներ:

Թթվածնի և այլ նյութերի միջև տեղի ունեցող քիմիական ռեակցիաները օքսիդացման ռեակցիաներ են: Դրանց հետևանքով առաջացած նյութերն անվանում են օքսիդներ:

• Ո՞րն է օքսիդացման ռեակցիան:

Թթվածնի և այլ նյութերի միջև տեղի ունեցող քիմիական ռեակցիաները օքսիդացման ռեակցիաներ են:

 

• Ի՞նչ կիրառություն ունեն օքսիդները: Բերել կենցաղում մեզ հանդիպող օքսիդների օրինակներ, բացատրել դրանց կիրառումը արդյունաբերության մեջ:

 

Օքսիդները լայն կիրառություն ունեն մարդու կենցաղում: Օրինակ՝ չհանգած կիրը և ավազը օգտագործվում են շինարարության մեջ:
Ածխաթթու գազը լայն կիրառություն ունի հանքային ջրերի գազավորման և հրուշակեղենի արտադրության մեջ:

Հարցեր՝

1. Ի՞նչ թթուներ կան բնության մեջ:

Բնությոն մեջ կան աղաթթու, ֆոսֆորականթթու, ազոտայինթթու, ծծմբանթթու:

• Ի՞նչ բաղադրություն ունեն թթուները:

Թթուները բարդ նյութեր են որոնք կազմված են ջրածինից և թթվային մնացորդներից:

• Ինչպե՞ս պետք է վարվել թթուների հետ:

Թթուների հետ պետք է շան զգույշ լինել: Եթե թթուն թափվել է ձեր մաշկին վրա ապա պետք է շտապ ձեռքերը լվանալ և մշակել սոդայով որպեսզի թթուն չկարողանա քայքայել ձեր մաշկը:

Օքսիդներ, երկտարր միացություններ են, որոնք բաղկացած են որևէ տարրի և թթվածնի ատոմներից: Օքսիդներում թթվածինը դրսևորում է -2 օքսիդացման աստիճան։ Թթվածինը իր էլեկտրաբացասականությամբ երկրորդն է՝ ֆտորից հետո։ Այդ պատճառով գրեթե բոլոր տարրերը առաջացնում են օքսիդներ։

Թթվածնի և այլ նյութերի միջև տեղի ունեցող քիմիական ռեակցիաները օքսիդացման ռեակցիաներ են: Դրանց հետևանքով առաջացած նյութերն անվանում են օքսիդներ:
Մետաղների օքսիդները սովորական պայմաններում պինդ նյութեր են, իսկ ոչմետաղների օքսիդները սովորական պայմաններում կարող են լինել պինդ (ֆոսֆորի օքսիդ), հեղուկ (ջուր) և գազային (ածխաթթու գազ) վիճակներում:

Օքսիդները ստացվում են ոչ միայն պարզ, այլ նաև որոշ բարդ նյութեր թթվածնով օքսիդացնելիս: Օրինակ՝ մոմը բարդ նյութ է, որն այրելիս ստացվում է երկու տեսակի օքսիդ՝ ջուր և ածխածնի օքսիդ:
Մեր շրջապատում առկա են բազմաթիվ օքսիդներ՝ ջրածնի օքսիդ՝ ջուր, ածխածնի օքսիդ՝ ածխաթթու գազ, սիլիցիումի օքսիդ՝ ավազ և այլն:
Օքսիդները լայն կիրառություն ունեն մարդու կենցաղում: Օրինակ՝ չհանգած կիրը և ավազը օգտագործվում են շինարարության մեջ:
Ածխաթթու գազը լայն կիրառություն ունի հանքային ջրերի գազավորման և հրուշակեղենի արտադրության մեջ:
Կան օքսիդներ, որոնք թունավոր են, օրինակ՝ ազոտի օքսիդը, ծծմբի օքսիդը, շմոլ գազը:

Հարցեր

1. Ո՞ր նյութերն են կոչվում օքսիդներ:

Թթվածնի և այլ նյութերի միջև տեղի ունեցող քիմիական ռեակցիաները օքսիդացման ռեակցիաներ են: Դրանց հետևանքով առաջացած նյութերն անվանում են օքսիդներ:

• Ո՞րն է օքսիդացման ռեակցիան:

Թթվածնի և այլ նյութերի միջև տեղի ունեցող քիմիական ռեակցիաները օքսիդացման ռեակցիաներ են:

 

• Ի՞նչ կիրառություն ունեն օքսիդները: Բերել կենցաղում մեզ հանդիպող օքսիդների օրինակներ, բացատրել դրանց կիրառումը արդյունաբերության մեջ:

 

Օքսիդները լայն կիրառություն ունեն մարդու կենցաղում: Օրինակ՝ չհանգած կիրը և ավազը օգտագործվում են շինարարության մեջ:
Ածխաթթու գազը լայն կիրառություն ունի հանքային ջրերի գազավորման և հրուշակեղենի արտադրության մեջ:

Հարցեր՝

1. Ի՞նչ թթուներ կան բնության մեջ:

Բնությոն մեջ կան աղաթթու, ֆոսֆորականթթու, ազոտայինթթու, ծծմբանթթու:

• Ի՞նչ բաղադրություն ունեն թթուները:

Թթուները բարդ նյութեր են որոնք կազմված են ջրածինից և թթվային մնացորդներից:

• Ինչպե՞ս պետք է վարվել թթուների հետ:

Թթուների հետ պետք է շան զգույշ լինել: Եթե թթուն թափվել է ձեր մաշկին վրա ապա պետք է շտապ ձեռքերը լվանալ և մշակել սոդայով որպեսզի թթուն չկարողանա քայքայել ձեր մաշկը:

Օքսիդներ, երկտարր միացություններ են, որոնք բաղկացած են որևէ տարրի և թթվածնի ատոմներից: Օքսիդներում թթվածինը դրսևորում է -2 օքսիդացման աստիճան։ Թթվածինը իր էլեկտրաբացասականությամբ երկրորդն է՝ ֆտորից հետո։ Այդ պատճառով գրեթե բոլոր տարրերը առաջացնում են օքսիդներ։

Թթվածնի և այլ նյութերի միջև տեղի ունեցող քիմիական ռեակցիաները օքսիդացման ռեակցիաներ են: Դրանց հետևանքով առաջացած նյութերն անվանում են օքսիդներ:
Մետաղների օքսիդները սովորական պայմաններում պինդ նյութեր են, իսկ ոչմետաղների օքսիդները սովորական պայմաններում կարող են լինել պինդ (ֆոսֆորի օքսիդ), հեղուկ (ջուր) և գազային (ածխաթթու գազ) վիճակներում:

Օքսիդները ստացվում են ոչ միայն պարզ, այլ նաև որոշ բարդ նյութեր թթվածնով օքսիդացնելիս: Օրինակ՝ մոմը բարդ նյութ է, որն այրելիս ստացվում է երկու տեսակի օքսիդ՝ ջուր և ածխածնի օքսիդ:
Մեր շրջապատում առկա են բազմաթիվ օքսիդներ՝ ջրածնի օքսիդ՝ ջուր, ածխածնի օքսիդ՝ ածխաթթու գազ, սիլիցիումի օքսիդ՝ ավազ և այլն:
Օքսիդները լայն կիրառություն ունեն մարդու կենցաղում: Օրինակ՝ չհանգած կիրը և ավազը օգտագործվում են շինարարության մեջ:
Ածխաթթու գազը լայն կիրառություն ունի հանքային ջրերի գազավորման և հրուշակեղենի արտադրության մեջ:
Կան օքսիդներ, որոնք թունավոր են, օրինակ՝ ազոտի օքսիդը, ծծմբի օքսիդը, շմոլ գազը:

Հարցեր

1. Ո՞ր նյութերն են կոչվում օքսիդներ:

Թթվածնի և այլ նյութերի միջև տեղի ունեցող քիմիական ռեակցիաները օքսիդացման ռեակցիաներ են: Դրանց հետևանքով առաջացած նյութերն անվանում են օքսիդներ:

• Ո՞րն է օքսիդացման ռեակցիան:

Թթվածնի և այլ նյութերի միջև տեղի ունեցող քիմիական ռեակցիաները օքսիդացման ռեակցիաներ են:

 3. Ի՞նչ կիրառություն ունեն օքսիդները: Բերել կենցաղում մեզ հանդիպող օքսիդների օրինակներ, բացատրել դրանց կիրառումը արդյունաբերության մեջ:

 

Օքսիդները լայն կիրառություն ունեն մարդու կենցաղում: Օրինակ՝ չհանգած կիրը և ավազը օգտագործվում են շինարարության մեջ:
Ածխաթթու գազը լայն կիրառություն ունի հանքային ջրերի գազավորման և հրուշակեղենի արտադրության մեջ:

Հարցեր՝

1. Ի՞նչ թթուներ կան բնության մեջ:

Բնությոն մեջ կան աղաթթու, ֆոսֆորականթթու, ազոտայինթթու, ծծմբանթթու:

• Ի՞նչ բաղադրություն ունեն թթուները:

Թթուները բարդ նյութեր են որոնք կազմված են ջրածինից և թթվային մնացորդներից:

• Ինչպե՞ս պետք է վարվել թթուների հետ:

Թթուների հետ պետք է շան զգույշ լինել: Եթե թթուն թափվել է ձեր մաշկին վրա ապա պետք է շտապ ձեռքերը լվանալ և մշակել սոդայով որպեսզի թթուն չկարողանա քայքայել ձեր մաշկը:

Չինաստանի բնությունը

Երկրագնդի պաշտպանություն

Հանելուկներ

Բնագիտական փորձ

Տեսադաս ջրի մասին

Իմ կենդանին

Իմ բույսը

Եվրոպա մայրցամաք

Կարմիր ծով

Սևանա լիճ